Nhắc đến An Giang, du khách gần xa không chỉ nhớ đến một tỉnh giáp giới Campuchia có cảnh quan thiên nhiên rừng tràm tươi đẹp, ẩm thực đặc sắc với nhiều món ngon làm nên thương hiệu mà còn có những địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng. Cùng với đó, sự đa dạng về văn hóa cũng là yếu tố quan trọng tạo nên nét đặc trưng cho vùng này, với một loạt các lễ hội như Ok Om Bok, Chol Chnam Thmay. Cuốn hút hơn cả là lễ hội đua bò Bảy Núi, một lễ hội có từ hơn 30 năm trước, tạo nên một sự kiện giải trí hấp dẫn, thu hút không chỉ người địa phương mà còn du khách ở các vùng lân cận và trên cả nước đến tham gia đông đảo.
>> Xem thêm: Tour du lịch Miền Tây
Giới thiệu về lễ hội đua bò Bảy Núi
Lễ hội đua bò Bảy Núi, một lễ hội truyền thống đồng thời cũng là một nét văn hóa đặc sắc của người Khmer ở vùng Bảy Núi, An Giang. Là một phần của Tết Dolta, lễ hội không là một hoạt động thể thao, giải trí trong cộng đồng, thể hiện tinh thần thượng võ của người địa phương mà còn là dịp để mong cầu một mùa màng bội thu, lúa thóc đầy bồ. Hơn hết, ý nghĩa của lễ hội đua bò Bảy Núi còn ở yếu tố tâm linh sâu sắc, thể hiện sự biết ơn, tưởng nhớ đến cha mẹ, ông bà cùng những người đã khuất.
Sở dĩ lễ hội này có tên như vậy là bởi vì nó xuất phát từ một khu vực cụ thể ở An Giang, đó là vùng Bảy Núi. Đây là tên gọi chung để gọi các vùng nhỏ hơn gồm huyện Tri Tôn, thị xã Tịnh Biên và một phần của Châu Đốc. Đó là những huyện, thị xã có địa hình đặc trưng là những đồi núi xen kẽ, tạo nên một cảnh quan độc đáo. Bảy Núi cũng có tên khác là Thất Sơn, thực chất là 7 ngọn núi thiêng, đại diện cho 37 ngọn núi lớn nhỏ ở vùng này.
Được biết, lễ hội có nguồn gốc từ xa xưa, gắn liền với đời sống về văn hóa, tinh thần của người dân nơi đây. Đến nay, không ai nhớ rõ lễ hội đua bò thực chất có từ khi nào. Chỉ biết vào thời xưa, vào thời điểm thu hoạch lúa xong, người nông dân Khmer thường rủ nhau đưa bò đến các sân rộng để bắt đầu bừa đất thí công, với mục đích cho mùa sau được trúng vụ. Dần dà về sau, họ bắt đầu tổ chức đua bò với quy mô lớn hơn, những cặp bò chiến thắng sẽ được tặng thưởng từ các Sư cả, À cha, có khi là cái bừa, cái ách rồi sợi dây nài, vòng lục lạc,vv…
Trải qua gần 30 lần thi đấu, lễ hội đua bò Bảy Núi từ lễ hội cấp xã đã được nâng cấp thành lẽ hội văn hóa truyền thống của cấp tỉnh. Nhờ đó, sự kiện thể thao này không chỉ gói gọn trong các làng, xã mà còn được tổ chức với quy mô lớn hơn, mở rộng cho các huyện khác tham gia. Cũng nhờ ý nghĩa lớn lao cùng quy mô rộng lớn, lễ hội đua bò Bảy Núi, An Giang đã được Bộ VH-TT&DL xếp vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội đua bò Bảy Núi
Lễ hội đua bò Bảy Núi diễn ra ở đâu?
Lễ hội đua bò Bảy Núi được tổ chức tại vùng Bảy Núi, tỉnh An Giang, bao gồm huyện Tri Tôn và thị xã Tịnh Biên. Hằng năm, những người đứng đầu sẽ thảo luận và lựa chọn địa điểm tổ chức lễ hội cụ thể, cứ luân phiên tại sân đua, đó là ruộng chùa Tà Miệt ở xã Lương Phi, huyện Tri Tôn và ruộng chùa Thơ Mít, ở xã Vĩnh Trung, thị xã Tịnh Biên.
Lễ hội đua bò Bảy Núi An Giang diễn ra vào thời gian nào?
Lễ hội đua bò Bảy Núi là lễ hội truyền thống của cộng đồng người dân tộc Khmer được tổ chức vào dịp lễ Tết Dolta, hay còn gọi là lễ cúng ông bà, thường là cuối tháng 8 đầu tháng 9 Âm lịch. Lễ hội kéo dài trong 3 ngày, thường là từ 29/8 cho đến ngày 2/9 Âm lịch.
Lễ hội đua bò Bảy Núi An Giang có gì hấp dẫn?
Không chỉ đơn thuần một sự kiện thể thao sôi động, lễ hội đua bò Bảy Núi còn là một dịp thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống của người đồng bào dân tộc Khmer ở vùng Thất Sơn. Có thể nói, lễ hội giống như một món ăn tinh thần của người đồng bào Nam Bộ, hơn hết đó cũng là một sắc màu riêng của vùng đất An Giang, nơi từ lâu đã gắn liền với những câu chuyện tâm linh huyền bí không thể đùa.
Những cuộc “đụng độ” bò hấp dẫn và kỳ thú
Nói đến các lễ hội truyền thống, người ta thường “mặc định” cho nó là những lễ nghi, nghi thức cứng ngắt, khuôn khổ, cũ kỹ. Tuy nhiên, với lễ hội đua bò Bảy Núi, nó là một mảng màu sắc rất riêng, là một lễ hội mà ai ai cũng háo hức, cũng mong chờ. Cứ đến ngày hội, hàng chục nghìn người, có cả người dân, cả khách du lịch, đủ mọi lứa tuổi, từ nam tới nữ, từ người già đến người trẻ, lại ùn ùn kéo đến các ruộng chùa, chỉ cốt được xem trọn vẹn nhất những cuộc đấu bò diễn ra ngay trước mắt. Thậm chí, có người còn mang theo cả đồ ăn, thức uống để nạp năng lượng vì cuộc đua kéo dài từ tận sáng sớm cho đến chiều tối.
Vì lễ hội nay đã ở tầm quốc gia nên các nài bò cũng chuẩn bị các đôi bò kỹ lưỡng từ tận hai tháng trước. Mỗi chú bò tham gia cuộc đua phải đảm bảo các tiêu chí cao về hình dáng, cân nặng, cơ bắp, cặp sừng. Để các cặp bò đạt chuẩn, chủ của chúng mất khá nhiều công chăm cũng như luyện kỹ năng đua bò cho thành thục. Cuộc đua diễn ra theo thể thức đấu trực tiếp, 1 chọi 1, cứ cặp bò nào thắng sẽ vào vòng trong. Không chỉ cần đến sức lực, trình độ điều khiển của các nài bò cũng rất quan trọng, đảm bảo sao cho bò thi đúng thể lệ, cứ bò nào chạy ra khỏi đường đua hay giẫm lên giàn bừa của đôi bò chạy trước xem như thua. Cứ thế, từng đôi bò bị loại, chỉ còn lại đôi cuối cùng là dành chiến thắng.
Không khí sôi động, náo nhiệt của vùng Bảy Núi
Không chỉ được xem những màn đua gay cấn đến từ các đôi bò và nài bò (người điều khiển), người dân cùng du khách còn được dịp hòa mình vào không khí lễ hội hừng hừng, nóng bỏng. Hàng chục nghìn người đổ về từ tứ phía, có thể là người dân các phum, sóc đến cổ vũ cặp bò của mình, có khi cũng là những người dân từ các huyện và các tỉnh khác đổ về, tất cả tạo nên một không khí cỗ vũ rộn ràng, cuồng nhiệt.
Sự góp mặt của không ít các khán giả từ khắp mọi nơi đã tạo nên một không gian đông đúc đầy ắp người, có người đứng trên mặt đất nhưng cũng không thiếu người leo cả lên ngọn cây để xem cho rõ. Khi các cặp bò bắt đầu cuộc đua là tiếng hò reo, cổ vũ của khán giả từ phía khán đài cũng dần khởi động theo, làm tăng thêm phần hấp dẫn, kịch tính cho cuộc đua. Khi càng về đích, các đôi bò lẫn nài bò càng ở tâm thế tăng tốc, tiếng rèo hò dần to hơn và cuối cùng là tiếng hò reo ăn mừng khi một đôi bò nào đó về đích, dành chiến thắng.
Cơ hội khám phá văn hóa địa phương
Tham gia vào lễ hội đua bò Bảy Núi, khán giả trên khắp cả nước có cơ hội được hòa mình vào dòng chảy văn hóa của người bản địa, nơi có rất đông người đồng bào dân tộc Khmer sinh sống. Nét văn hóa độc đáo ấy không chỉ thể hiện qua lễ hội Dolta, nơi các nghi lễ diễn ra để thể hiện lòng thành kính, tri ân tổ tiên mà còn ở sự tham gia của cộng đồng người Khmer trong lễ hội, để cùng cổ vũ, hân hoan, tạo nên không khí náo nhiệt, đoàn kết.
Ngoài ra, văn hóa địa phương còn thể hiện rõ ở nghi thức đua bò. Tưởng chừng, lễ hội đua bò Bảy Núi chỉ đơn thuần là một lễ hội, nhưng thực chất nó còn ẩn chứa nhiều yếu tố truyền thống. Điều đó thể hiện ở việc chọn bò, chọn nài bò cũng như các quy tắc thi đấu đề ra. Trong lễ hội này, du khách còn có một cái nhìn tổng quan và ấn tượng hơn về nét đẹp Khmer, đó là lúc người dân tộc thiểu số khoác lên mình bộ trang phục truyền thống. Trong suốt thời gian diễn ra thi đấu, âm nhạc Khmer cũng được lồng ghép vào trong các nghi lễ và phần tạo, góp phần tạo nên một không khí đặc trưng, ấn tượng.
Cảnh quan đặc trưng và ẩm thực vùng Bảy Núi
Lễ hội đua bò Bảy Núi vừa mang đến cho du khách một trải nghiệm lễ hội sôi động, vừa mở ra cơ hội được cảm nhận vẻ đẹp của cảnh quan thiên nhiên đầy ngoạn mục của An Giang. Đúng như cái tên, vùng đất này được tô vẽ nên bởi vô số những ngọn núi lớn nhỏ, trong đó 7 núi (Thất Sơn) nổi tiếng nhất phải kể đến là Núi Cấm, Núi Cô Tô, Núi Dài Năm Giếng, Núi Tượng, Núi Dài Lớn, Núi Két và Núi Thước. Mỗi ngọn núi là một vẻ đẹp riêng, có thể là vẻ đẹp của sự kỳ vĩ, nên thơ, cũng có thể là sự cuốn hút ở những câu chuyện ly kỳ, bí ẩn từ xa xưa.
Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội đua bò, người dân ở khắp mọi nơi có thể thưởng thức các món ăn đặc trưng của người Khmer. Họ không chỉ bày bán các món ăn vặt, nước giải khát mà còn vô số các món ăn no, đáp ứng nhu cầu ăn uống đa dạng của khán giả. Ngoài ra, trong những ngày lưu trú tại vùng Bảy Núi, du khách còn có thể thưởng thức ẩm thực độc đáo của vùng Thất Sơn với vô số các món ăn nổi tiếng, đã làm nên thương hiệu như gà đốt Ô Thum, bánh canh Vĩnh Trung, cháo bò Tri Tôn, bò leo núi, lẩu mắm Châu Đốc, bánh bò thốt nốt,vv..
Lễ hội đua bò Bảy Núi, dù trước đây hay bây giờ, vẫn là lễ hội truyền thống mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc của người Khmer tại Nam Bộ. Với du khách du lịch An Giang, đó là một món ăn tinh thần không thể thiếu, là dịp để hòa mình vào không khí lễ hội sôi nổi, náo nhiệt và hơn hết, là để khám phá một bức tranh văn hóa đầy màu sắc của vùng đất tâm linh này. Chắc chắn, một chuyến đi đến vùng Thất Sơn, vẫn rất đáng mong đợi, bởi đó là một nét vẽ góp phần làm cho bức tranh khám phá miền Tây của mỗi người trở nên độc đáo, đa sắc màu.
